Mergel.nU

Bustochten.
Een andere belangrijke toeristische ontwikkeling start in 1920 als de eerste 'toeristische' autobusonderneming wordt opgericht, overigens door een Zwitserse zakenman. Vanuit Valkenburg worden bustochten door de wijde omgeving georganiseerd. Lange tijd een van de belangrijkste attracties van Valkenburg.

Op deze pagina tekeningen van Herman van den Bosch die het toerisme in de jaren van het 'massatoerisme' met humor vast legde.

Opkomst van het massatoerisme.
Na de Tweede Wereldoorlog verandert er veel: de bezoekers van weleer komen niet meer naar Valkenburg, zij zoeken steeds meer verre oorden op. Door de stijging van de welvaart wordt vakantie voor bijna iedere Nederlander normaal. Valkenburg is populair bij iedereen, goed bereikbaar, relatief dichtbij: 'een stukje buitenland in Nederland'. In het hoogseizoen zitten de campings, maar vooral de pensions en goedkopere hotels vol. De chique, vooroorlogse hotels moeten zich aanpassen of hun deuren sluiten. Wiener Schnitzel met frites en appelmoes' wordt het meest verkochte toeristische menu. Het seizoen is kort met als hoogtepunt 'de bouwvakantie'. Dan is in heel Valkenburg en omgeving geen leeg bed meer te vinden. Het aantal overnachtingen loopt op tot meer dan 1 miljoen.

Middellandse Zee.
Vanaf 1970 worden in Europa nieuwe vakantiebestemmingen populair. De toerist die meer te besteden heeft, kiest niet meer voor Valkenburg maar voor een bestemming aan de Middellandse Zee. Valkenburg is nog wel populair, maar vooral bij diegene die het zich niet veroorloven kan om verder weg op vakantie te gaan. Het gevolg is dat Valkenburg een jongerenbestemming wordt die de hele zomer, maar vooral tijdens de 'bouwvak' stampvol zit met toeristische 'starters', met alle overlast en gevolgen van dien. De oude, beroemde danszalen worden disco's en cafés doen goede zaken, de bierpompen maken overuren. Door (vooral nachtelijke) overlast, vandalisme, vechtpartijen loopt het imago enorme schade op.
In de vele hotels wordt nauwelijks meer geïnvesteerd. Een aantal wordt gesloopt en vervangen door woonappartementen of winkels.

'Engelse toerist'.
Toeristisch gezien raakt Valkenburg langzaam maar zeker versleten. Men zoekt naarstig naar nieuwe attracties, maar pretparken en vakantieparken mijden Valkenburg. In de zeventiger jaren komt er wel een Holland Casino, maar dat voorziet met name de regionale markt en levert nauwelijks extra overnachtingen op. Overigens blijft het aantal overnachtingen op peil, ruim 1 miljoen, maar de groei is er uit en het aandeel van Valkenburg binnen Nederland zakt van 17% naar 10%.
Een speciale doelgroep wordt de 'Engelse toerist'. Een aantal ondernemers neemt samen met de VVV het initiatief om op de Britse markt te werven. Busladingen vol toeristen strijken neer in Valkenburg.

De grote attractiefactor vormen de goedkope hotels, Valkenburg is de standplaats van waaruit Brussel, Keulen, Amsterdam en heel wat andere steden bezocht wordt. Vooral in het voorseizoen is de voertaal Engels. De aantallen variëren jaarlijks afhankelijk van de koers van het Britse pond. De bestedingen van deze toeristen in Valkenburg zijn relatief laag.

Nieuwe impulsen in thematisch toerisme.

Eind jaren '80 treden er opnieuw een aantal veranderingen op.
De trend van alleen een lange zomervakantie wordt doorbroken, er wordt vaker en korter op vakantie gegaan. Als zomerbestemming verliest Valkenburg mede hierom merkbaar aan populariteit. Daar tegenover staat dat toeristen steeds vaker voor een korter verblijf in het voor- en najaar naar Valkenburg afreizen. Vooral senioren en koppels worden een belangrijke doelgroep.
De vestiging van Thermae 2000 speelt hierbij een cruciale rol. Het kuurbad is uiterst populair en trekt al snel meer dan 300.000 bezoekers per jaar, niet alleen uit de regio maar vooral uit heel Nederland. De bezoekers zijn vooral de tweeverdieners met een hogere opleiding. Ze komen veelal voor twee of meer dagen, overnachten in hotels en bezoeken ook de restaurants. In de horeca treedt dan ook een verschuiving op: het aantal cafés neemt af en het aantal restaurants groeit snel.
Bovendien treedt er seizoensverlenging op met zeer positieve gevolgen voor de toeristische ondernemingen. Het zomerseizoen is wel minder druk maar een echte stille periode is er niet meer.

Kerststad Valkenburg.
In die tijd ontstaan ook de 'kerstmarkten' in de grotten. Ze zijn zeer succesvol en trekken veel bezoekers uit de naaste en verre omgeving, maar ook uit heel West- en zelfs Zuid-Europa komen steeds meer bezoekers. Er ontstaat zelfs een nieuw 'hoogseizoen' tussen 15 november en de Kerst. De bezoekers geven veel geld uit in winkels en in restaurants. Kortom een gouden greep die gouden eieren legt.

Valkenburg Wielerstad.
Valkenburg is (zowel nationaal als internationaal) bekend als dé locatie voor wielerevenementen. Zo is er vier keer het WK op de weg verreden (in 1938, 1948, 1979 en in 2006). Op het nationale vlak is Valkenburg herhaaldelijk het toneel van landskampioenschappen en aankomsten in meerdaagse koersen. Sinds 2003 ligt de finsh van de Amstel Gold Race in Valkenburg. Op de top van de Cauberg.

Wellness in Valkenburg.
Vanaf 2000 zetten gemeente, VVV en ondernemers in op 'wellness', een wat wazig begrip dat verwijst naar gezondheid en welbevinden. Op deze manier probeert men de wat duurdere gast aan te spreken die wil betalen voor comfort en extra verzorging. Mondjesmaat slaagt men er zelfs in om instellingen op medisch en verzorgend terrein naar Valkenburg te halen.
Door de algemene vergrijzing en de vergrijzing van de babyboom wordt de gemiddelde gast ouder maar ook steeds meer veeleisender. Daarom wordt streven naar meer kwaliteit een centraal thema.

Herwaardering cultuurhistorie.
Momenteel is er weer een herwaardering van het authentieke en cultuurhistorische karakter van Valkenburg. Gemeente, particulieren en ondernemers vinden de unieke uitstraling van de mergel van belang voor de toekomst van Valkenburg. Er worden vele restauratieprojecten uitgevoerd. Hierbij zie je een combinatie van historische - met hedendaagse bouwstijl. In deze periode zijn de Geulkades in restauratie.

Bij recente opgravingen ontdekten archeologen een oude stadsmuur uit de 14e eeuw en een stadspoort uit de 12e eeuw. Naast het benadrukken van het unieke, het bijzondere van Valkenburg en de regio. Er wordt een begin gemaakt met het herstellen van de historische kern te beginnen bij de kademuren van de Geul. Er zijn plannen voor de herbouw van de in de 18de eeuw gesloopte Geulpoort, De Berkelpoort wordt in zijn oude luister hersteld, de Grendelpoort moet binnenkort zijn torens weer terug krijgen. Er worden ambitieuze plannen gemaakt voor opwaardering van het winkelcentrum, verdwenen hotels moeten herbouwd worden en een aantal hotels heeft fikse uitbreidingsplannen. Intussen is op de voormalige (gemeentelijke) Europacamping een bungalowpark van 360 vakantiehuizen gebouwd met door het hele jaar een hoge bezettingsgraad. Het aantal overnachtingen groeit daardoor snel (ongeveer 1,3 miljoen) meer dan 2 maal zo veel als een stad als Maastricht. In het park zijn geen voorzieningen gebouwd: inkopen, zwemmen, uit eten enzovoorts doe je in het centrum van Valkenburg. Het aantal restaurants neemt snel toe en door het gebruik van regionale producten stijgt de gemiddelde kwaliteit van de restaurants voortdurend.

Fresco’s van de middenstand.
Valkenburg bezit enkele tientallen muurreclames. Deze bevinden zich op de zijgevel van het pand hoek Passage/Lindenlaan. Deze muurschilderingen zijn van vóór 1930. Kuuroord Valkenburg werd toen bezocht door welgestelde gasten. Dat verklaart waarom op meer dan 200 km afstand een reclame-uiting te vinden is die opwekt tot het reizen met de Batavierlijn in Rotterdam.
De invloed van Jugendstil is onmiskenbaar aanwezig. Elders, vaak op kopse gevels van panden, worden deze oude schilderingen weer aangebracht. Zie

Kunst.
In Valkenburg aan de Geul valt te genieten van allerlei uitingen van beeldende- en literaire kunst in de openbare ruimte.
Tijdens de zomerperiode is er rondom Château St. Gerlach een beeldentuin ingericht die vrij te bezichtigen is.
Museum Land van Valkenburg biedt tentoonstellingen van hedendaagse kunstenaars uit de regio en van Charles Eyck, waaraan een zaal in het museum is gewijd.
Het museum is gevestigd in het voormalige stadhuis annex postkantoor en werd in 1900 ontworpen door de Amsterdamse architect J. H. C. Kröner. Het is gebouwd met mergelsteen in Art Deco stijl.
In het museum vertellen verschillende collecties (geologie, archeologie, historie en toerisme) over het ontstaan, het verleden en de ontwikkeling van Valkenburg. Zie

Oktober Mergelmaand.
In deze maand worden in Valkenburg a/d Geul enkele bijzondere onder- en bovengrondse activiteiten georganiseerd met het thema ‘Mergel’. Er is dan een gevarieerd programma zoals: een mergelfestival, lezingen, mergelworkshops, rondleidingen, mergeldemonstraties, grottentochten enz. Zie

Vuursteenmijnen in Valkenburg.
Op vele plaatsen in Valkenburg zijn bewijzen van prehistorische vuursteenmijnbouw te zien. Onder meer langs de Plenkertstraat, ongeveer een kilometer ten westen van de middeleeuwse stadskern. Op deze plek is de mijnbouw van 5 millennia geleden, op ooghoogte, waarneembaar: een uniek archeologisch fenomeen. Uit die periode zijn werktuigen, aardewerk en houtskool gevonden. Deze zijn te zien in Museum Land van Valkenburg. Zie

Bronnen:
Necrologie 'Theodoor Dorren 30 Augustus 1857-25 Januari 1937' door mr L.H.J. Lamberts Hurrelbrinck
'Gedenkboek bij het veertigjarig bestaan der Vereeniging Het Geuldal' bewerkt door Th. Dorren
'Geschiedenis van Valkenburg-Houthem' door H.J.H. Schurgers, J.G.M. Notten/L.G.W.N. Pluymaekers
Niet gepubliceerd artikel '150 Jaar Toerisme Valkenburg', H.M.A. Stohr

9 april 2010
Hélène Hoenjet