Mergel.nU

Valkenburg; 150 Jaar Toerisme, 125 Jaar VVV.

Springlevend!
Vestingstad Valkenburg heeft veel te bieden: een historisch stadscentrum gebouwd met de natuursteen Mergel, in een paradijselijke omgeving, thermale baden en een casino, resten van Nederlands enige Hoogteburcht en onderaardse grotten. Je kunt er shoppen en genieten van o.m. de Bourgondische keuken. Musea, kunstgaleries en beeldentuinen bezoeken.
Actief bezig zijn: (Nordic) wandelen in bossen en natuurgebieden, sporten (adventure).
Verbindend element is de Geul met haar kastelen, molens, monumentale panden en parken. En dan is er nog de stoomtrein die Valkenburg met het Heuvelland verbindt…
De stad Valkenburg en haar toerisme is nog altijd springlevend!

Klik hier voor de 'Wandelroute 150 Jaar Toerisme Valkenburg'.

Voormalig Vestingstadje.
Vanaf 1850 verandert Valkenburg van een klein onbeduidend stadje, sluimerend tussen de heuvels, tot een geliefd vakantieoord voor gasten uit de gegoede middenklasse. Met hun calèches en landauers arriveren zij in o.a. Hôtel de l'Empereur en Hôtel Croix de Bourgogne, waar zij verpozen en zich te goed doen aan een maaltijd. De gasten in die tijd zijn natuur- en cultuur minnaars.

De ruïne, overblijfsel van de eeuwenoude, eens zo machtige burcht, de zetel van de befaamde heersers, de Walrams, torent hoog boven het stadje uit.

Ooit had het kasteel van Valkenburg een militair-strategische functie. Uit angst voor de Fransen werd op bevel van stadhouder Willem III op 6 december 1672 het kasteel opgeblazen, met als gevolg totale verwoesting van Nederlands enige hoogteburcht.
Het is de laatste in een lange reeks van bezettingen en verwoestingen in de loop van de geschiedenis van het kasteel van Valkenburg.

De kasteelruïne, de twee stadspoorten en een deel van de stadswallen overleven de vernietiging. Zij vormen een belangrijke pijler van het Valkenburgse toerisme.

'Luft Kurort'.
Het stadje wordt geliefd als woonplaats van de hogere burgerij uit de steden in de omgeving die rust en een schone omgeving zoeken. Onder hen zijn nogal wat oud-officieren van het garnizoen van Maastricht. Het zijn die 'vreemdelingen' die via hun contacten de eerste gasten lokken en ook de eerste initiatieven nemen.
Al halverwege de 19e eeuw staat Valkenburg nationaal en internationaal bekend als 'Luft Kurort'.

Aanleg spoorlijn.
Het toerisme neemt fors toe na de aanleg van de spoorlijn Maastricht-Aken (1853). Het Station van Valkenburg uit 1853 is het oudste, nog in gebruik zijnde station van Nederland. Ir. Jacobus Enschede liet zich inspireren door het in Tilburg gebouwde paleis van koning Willem II. De architectuur valt te beschouwen als 'nieuwerwetse poort' tot de stad. Vanaf 1860 is Valkenburg per spoor verbonden met de rest van Nederland. Zie

Vereniging voor Vreemdelingen Verkeer (VVV).
Een aantal Valkenburgse ondernemers richt in 1885 de Vereniging voor Vreemdelingen Verkeer (VVV) op om gezamenlijk de belangen van het toerisme en de toeristische ondernemers te behartigen. Men maakt gezamenlijke reclame, geeft reisgidsen uit, plaatst rustbanken, organiseert fakkeloptochten in de onderaardse groeven - door de Valkenbergers 'de Berg' genoemd, er worden gidsen aangesteld, een houten uitzichttoren gebouwd en muziekuitvoeringen georganiseerd.

Overigens wordt 1905 een stenen toren gebouwd door het Kur-Comité 'Falcobergia', een soort 'tegen'VVV, opgericht door de conservatieve (katholieke) factie.

De VVV Het Geuldal is voornamelijk in handen van de 'liberalen' en wordt bovendien gesteund door de 'vreemdelingen'(vaak protestant).

Restauratie werkzaamheden.
Aan de Ruïne worden consolidatiewerkzaamheden verricht; de vroegere vestingmuren worden hersteld zodat de bezoeker zich een duidelijk beeld kan vormen van de voormalige toestand van de burcht van de Walrams en de sinds eeuwen onder de grond verborgen gangen, de toevluchtsoorden voor de belegerden, worden blootgelegd.
Een reclameslogan uit die tijd is:
'Bezoekt Valkenburg, het middelpunt van de Nederlandsche Ardennen'. In 1885 worden reeds 12.000 overnachtingen geteld.

Bekende Nederlanders.
Enkele bekende Nederlanders die in Valkenburg 'kuren' zijn o.a. Pierre Cuypers, die dan ook uitgebreid zijn sporen heeft achtergelaten, Betsy Perk, de familie Diepen (Tilburgse textielfabrikanten). Ze komen hier niet alleen op vakantie maar wonen vaak hier gedurende langere tijd of vestigen zich er voorgoed. Aanvankelijk logeren de toeristen ook bij Valkenburgers thuis, in 'familiepensions'.

Vanaf de laatste decennia van de 19de eeuw worden hotels gebouwd die de toeristen comfortabel en op stand kunnen verzorgen. Deze worden voornamelijk gebouwd tussen het station en het centrum.

Hare Majesteit.
Zelfs Hare Majesteit, de Koningin-moeder Emma heeft Valkenberg waardig gekeurd voor haar bezoek en verblijft hier gedurende drie weken. Op 30 juni 1889 wordt een monument onthuld van de hand van de beroemde bouwkundige Pierre Cuypers, ter herdenking van Limburgs vijftigjarige hereniging met Nederland. Al rond 1890 vinden publicaties plaats door J. Hobbel en worden reisgidsen uitgegeven door H. Witte.

Zij lichten de Nederlander voor over zijn vakantiedoel in het verre Zuid-Limburg. Zij beschrijven de mooie natuur en alle bezienswaardigheden in Valkenburg. Dit draagt bij aan het in brede kring bekend maken van het toeristenstadje aan de Geul.
En inmiddels breidt zich het kleine stadje meer en meer uit; nieuwe, moderne hotels verrijzen. Deze kunnen wedijveren met de weelde-gasthoven in het buitenland; rijk voorziene winkels stellen hun waren te kijk voor glanzende spiegelruiten en sierlijke villa's omzoomen de brede wegen. Het aantal inwoners is meer dan verdubbeld. Honderden automobielen vliegen over de spiegelgladde asfaltwegen.

Pierre Cuypers.
Particulieren bouwen voorzieningen en attracties voor de gasten. Wat echter voor velen onbekend is, is dat bouwheer Pierre Cuypers van 1889 tot 1918 regelmatig in Valkenburg verblijft en tussen 1894 en 1898 zelfs ingeschreven staat in het bevolkingsregister. Kurhaus ' 't Huis ter Geul' wordt in 1890 door Pierre Cuypers ontworpen. Het is een opdracht van de N.V. Maatschappij tot exploitatie van een rust- en herstellingsoord waarin Pierre Cuypers zelf zitting heeft. Het sluit aan bij de kuurgedachte die in die tijd, vooral in Duitsland opgang doet. Tussen 1910 en 1913, zijn onder supervisie van Pierre Cuypers in een mergelgroeve aan de Plenkertstraat de Romeinse Katakomben gerealiseerd. Het Katakombenproject is een initiatief van Jan Diepen (1872-1930) telg uit een Tilburgse textielfabrikantenfamilie, die zich in Valkenburg had gevestigd. Men kiest ervoor om de oudste en beroemdste catacomben te verbeelden met perfecte kopieën van de Romeinse wandschilderingen. Zie

Attracties.
In het Rotspark wordt de ombouw van de rotsformatie 'De Heksenkeuken' tot Openluchttheater gerealiseerd, ook een initiatief van Jan en Karel Diepen. Het is dan 1915 en weer wordt Pierre Cuypers gevraagd de supervisie op zich te nemen. Hier worden dagelijks toneelvoorstellingen opgevoerd die zich mogen verheugen in een talrijk bezoek. Ook de Gemeentegrot en de Fluweelengrot worden met houtskooltekeningen verfraaid en daardoor belangrijke toeristische attracties. Verder zijn er danslokalen, concertzalen en een zwembassin.

Van het hybridisch handwerk/landbouwersdorp met de allures van een middeleeuws vestingstadje is Valkenburg gegroeid tot een luxe plaats van internationale bekendheid.
En deze grote metamorfose is in hoofdzaak het werk geweest van één man, van Theodoor Dorren. Hij was de drijfveer, de krachtige motor van de VVV Het Geuldal.

Vervolg